Boğaziçi Üniversitesi “Açık Dersler”inde kaos tartışılacak

Boğaziçi Üniversitesi’nin bilimsel merak, özgür düşünce ve yaratıcı fikirlerin oluşmasına katkı sağlamak amacıyla başlattığı “Açık Ders”lerin ikinci dönemi, Prof. Dr. Yağmur Denizhan belirsizlik ve kaos temalarına yer vereceği dersle devam ediyor.

Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde 1988’den bu yana ders vermekte olan Prof. Dr. Denizhan, 9 Aralık Cuma günü ‘’Belirsizliğin Modellenmesi, Öngörülebilirlik ve Kaos’’ üzerine merak uyandırıcı bir seminer ile tüm bilim meraklıları ile buluşacak. Fulya Sanat Merkezi’nde yer alacak ‘’Açık Ders’’ler, Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi’nin (BÜYEM) katkıları ve Beşiktaş Belediyesi’nin işbirliğiyle düzenleniyor.

Prof. Dr. Yağmur Denizhan, Açık Ders seminerinde Kaos Teorisi’nin temel kavramlarından bahsederek; bu bağlamda kastedilen “kararlı kaotik rejim” ile gündelik dilde kullanılan kaos kavramı arasındaki benzerlik ve farklılıkları masaya yatırmayı hedeflediğini belirterek, konu hakkında şu bilgileri verdi:

Belirsizlik, gündelik dilde genellikle negatif olarak algılanan ve aktarılan bir kavram olduğunu belirten Denizhan, kaos ve kaotik kavramlarının yarattığı belirsizlik hissinin aslında bilimin halen oluşturamadığı ve çözemediği modellerden kaynaklandığına inandığını belirtiyor. Denizhan’a göre, belirsizliklerin ve öngörü zorluğunun en önemli nedeni modellerin yetersiz kalması.

Denizhan’a göre, “kararlı kaotik rejim” anlamındaki kaos, aslında hiç de olumsuz bir anlam taşımak zorunda değil. Denizhan, koşullara uyum sağlamaya, öğrenmeye, gelişmeye, çözüm üretmeye ve yenilenmeye elverişli ‘kararlı kaos’un, makul dozda olmak kaydıyla sağlıklı bir rejim olduğunu belirtiyor.

Denizhan, bugün Ortadoğu’da yaşanan savaş ve şiddet, dünyada yok olan doğal kaynaklar, küresel ısınma, ABD seçimleri beklentilerin çok dışında gerçekleşerek Trump’ın başkanlığı gibi toplumlar için kaos niteliği taşıyan belirsizlikler için ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Hızlı bir değişim dönemine girildiği için, daha önceleri makul öngörü olanağı sağlayan basit modeller geçerliliğini yitirdi. 10-20 sene öncesine dek işleyen bazı düzenleyici mekanizmalar ortadan kalktı, daha önce dizginlenen ya da yeterince ağırlık kazanmamış olan dinamikler kendini hissettirmeye başladı. İçinde bulunduğumuz durumu bir cins kaos olarak nitelendireceksek, bu kesinlikle “kararlı kaotik rejim” değil, olsa olsa “geçici kaos” şeklinde olabilir, yani ‘kararlı kaotik rejimi’ kaybedilmesiyle girilen geçici bir durum. İleride nasıl bir kararlı rejime oturacağı ise belirsiz.

Mesela iklim değişikliği ya da küresel ısınma diye anılan değişim, aslında bildiğimiz sağlıklı (düşük dozdaki) “kararlı kaotik rejim”in kaybolması. Oxford Sözlüğü 2016 yılının sözcüğünü ‘’Post-Truth’’ (Gerçek sonrası) olarak belirledi. Bunu “gerçek-sonrası” değil de, “çoktandır kullandığımız eski ve basit modellere dayalı gerçeklik anlayışımızın sonrası” olarak yorumlarsak, bu nitelendirmeye katılabilirim. Yani bu tespiti, “eski modelleri rafa kaldırma zamanı geldi; daha gelişkin modellere ve yepyeni kavramlara ihtiyacımız var” şeklinde anlamak eğilimindeyim.”

9 Aralık 2016 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yağmur Denizhan’ın vereceği ‘’Belirsizliğin Modellenmesi, Öngörülebilirlik ve Kaos’’ başlıklı dersin ardından program 19 Aralık 2016 tarihinde, CERN çalışmalarına aktif olarak katılmakta olan Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Erhan Gülmez’in ‘’CERN’de Neler Oluyor?’’ semineri ile devam edecek.

5 Ocak 2017, Perşembe günü ise Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr.Yaman Barlas ‘’Sistem yaklaşımı': Nedir, neye yarar, nasıl uygulanır?’’ başlıklı semineri verecek.