Doğal deri ile suni maddeler arasında sağlık savaşı: Ustalardan kritik uyarı

Hazır deri ve deri mamulleri sektöründe uzun yıllardır işletmecilik yapan Ömer Duman, Batman'da İLKHA mikrofonuna konuşarak hem sektörün geçmişini hem de bugün yaşanan sorunları değerlendirdi.

Derinin insan sağlığı açısından önemine dikkat çeken Duman, suni ürünlerin yaygınlaşmasının hem sağlığa hem de mesleğin geleceğine zarar verdiğini ifade etti.

Deri sektörü Türkiye'de hem geleneksel zanaatkârlığın sürdüğü hem de ihracat potansiyelinin yüksek olduğu alanlardan biri olarak biliniyor. Binlerce yıldır kullanılan doğal deri, dayanıklılığı, nefes alabilir yapısı ve uzun ömürlü oluşuyla öne çıkarken; son yıllarda piyasaya hakim olmaya başlayan suni malzemeler ise daha düşük maliyetli olmalarına rağmen sağlığa ve çevreye olumsuz etkileriyle tartışılıyor.

Özellikle ayakkabı ve giyim ürünlerinde kullanılan petrol türevi suni materyallerin cilt sağlığı üzerinde uzun vadeli riskler doğurabileceğini belirten Duman, buna karşın deri üretimi, hem tabakhanelerde hem de atölyelerde kalifiye ustalık gerektirdiği için sektör, nitelikli eleman bulma problemi nedeniyle giderek daraldığını söyledi.

Ömer Duman

"Deri, çok eski tarihlerden beri kullanılan bir malzeme"

Birçok deri işletmesinin, mesleğin geleceğini korumak adına çeşitli destek mekanizmalarına ihtiyaç duyduğunu ifade eden Duman, "Bu sektöre 1982'de İstanbul Gedikpaşa'da başladık. O günden bugüne deri sektörünün içerisindeyiz. İstanbul'da 12 yıllık bir serüvenim oldu. Ardından kendi memleketimiz Batman'a yatırım yaptık ve çalışmalarımızı burada sürdürüyoruz. Deri güzel bir malzemedir. Her ne kadar eskisi kadar rağbet görmese de kendini seven, sağlığını düşünen insanlar tarafından tercih edilir. Geçmişe baktığımızda derinin çok eski tarihlerden beri kullanılan bir malzeme olduğunu biliyoruz. Son yıllarda suni malzemelerin ortaya çıkması deriye olan ilgiyi azaltsa da deri her zaman sağlıktır." dedi.

"Deri gözenekli yapısı sayesinde nefes alır"

Amerika'da bir Türk hekimin deri ve suni malzemeler üzerine yaptığı araştırmaya dikkat çeken Duman, "Doktor özellikle deri mont ve ayakkabıda suni malzemeden uzak durulmasını tavsiye ediyordu. Çünkü suni malzeme nefes almıyor. Deri ise gözenekli yapısı sayesinde nefes alır. İnsan gençken bunu fark etmese de ilerleyen yaşlarda bu durum cilt sağlığını olumsuz etkileyebiliyor." ifadelerini kullandı.

"İnsanlarımız deriyi daha çok dayanıklılığı için tercih ediyor"

Ayakkabı ve montlarda nefes almayan ürünlerin toksinleri vücuda geri gönderdiğini belirten Duman, "Deri mont da aynı şekilde; nefes almadığı zaman belli bir süre sonra insan sağlığına zarar verir. İnsanlarımız deriyi daha çok dayanıklılığı için tercih ediyor ancak deri aynı zamanda şık bir aksesuardır. Deri yıkamaya ihtiyaç duymaz, kuru temizleme gerektirmez. İçine bir kazak giyildiğinde soğuk geçirmez. Eskiden montlar daha kalın dana derisinden yapılırdı, günümüzde ise zamana uyarlanarak inceltiliyor. Yine de dikkatli kullanıldığında 10 yıl rahatlıkla giyilebilir. Hatta 18 yıldır kullandığı deri montu olan müşterilerimiz var." dedi.

"Ilıman bölgelerde deriler daha çok tercih ediliyor"

Duman, "Eskiden deri daha pahalıydı. Batman'a ilk geldiğimiz yıllarda deri mont giyen insan sayısı parmakla sayılacak kadardı. 80'li ve 90'lı yıllarda ise herkesin üzerinde deri görmeye başladık. Bu bir kültürdür. Ilıman bölgelerde deriler daha çok tercih edilir; daha soğuk bölgelerde ise içi kürklü modeller istenir. Şu anda derinin cazip olmasının sebeplerinden biri de fiyatların eskisine göre daha uygun olmasıdır. Bazı kurumsal markaların suni montlarıyla deri montların fiyatları neredeyse aynı seviyeye gelmiştir." diye konuştu.

"Derinin düşmanı kesici aletlerdir; bıçak, çivi gibi"

Deri montun avantajlarını sıralayan Duman, "Sigara düştüğünde yanmaz, en fazla küçük bir iz bırakır. Bir yere takıldığında parçası değiştirilebilir. Derinin düşmanı kesici aletlerdir; bıçak, çivi gibi. Bunlar olmadığı sürece uzun yıllar kullanılabilir. Yaklaşık 45 yıldır bu işi yapıyoruz ancak en büyük sıkıntımız kalifiye eleman eksikliğidir. Tabakhanelerde de durum aynı. Türkiye'de deriyi işleyen tabakhaneler Uşak, İstanbul Tuzla, İzmir gibi yerlerde bulunuyor. Büyükbaş derilerinden ayakkabı, kemer, cüzdan üretiliyor; kuzu, koyun ve keçi derileri ise giyim için kullanılıyor." dedi.

"Yeni çırak yetişmiyor"

Mesleklerinin tehlikede olduğunu ifade eden Duman, "Şu anda deri mont diken ustalarımızın en genci 45 yaşında. Bu insanlar 10-15 yıl sonra emekli olacak. Yeni çırak yetişmiyor. Deri üretimi sezonluk olduğu için gençler bu mesleği cazip bulmuyor. Devletimizin acilen bu işe el atması gerekiyor. Çıraklık eğitimleri açılmalı, maaşların bir kısmı devlet tarafından karşılanmalı. Bir deri makinecisinin maaşı öğretmen maaşı seviyesinde olursa meslek tercih edilir. Şu anda deri sektöründe son nesil biziz. Bizden sonra bu meslek ya bitecek ya da başka ülkelere kayacak." dedi.

"Orijinal deri hayvan postundan oluşur"

Fiyatlara da değinen Duman, "Deri montlarımız 5 bin TL ile 20 bin TL arasında değişiyor. İçi kürklü olan modeller asgari ücret seviyesindedir. Yeleklerimiz ise 4 bin TL ile 7 bin TL arasındadır. Vatandaşlara çağrım şudur: Sağlığınız için lütfen kaliteyi tercih edin, deriyi tercih edin. Deri ya orijinaldir ya değildir; 'yarı deri' diye bir şey yoktur. Orijinal deri hayvan postundan oluşur, suni malzeme ise petroldendir." ifadelerini kullandı.

"Deri sektörüne sahip çıkılmalı"

Duman son olarak, "Deri montu aldığınızda dikkatli kullanırsanız en az 10 yıl rahatlıkla giyersiniz. Suni montlar ise dolapta dursa bile 2-3 yılda soyulmaya başlar. Deri ise 10 yıl dolapta dursa bile çıkarır giyersiniz. Deri her şeyden önce sağlıktır. Hastalıkların artmasının sebeplerinden biri de hayatımıza çok fazla suni malzeme girmesidir. Eskiden deri ve kaşe vardı; şimdi suni, plastik ve şişme ürünler çoğaldı. Bu nedenle lütfen deri sektörüne sahip çıkalım. Deri sağlık ve uzun vadeli kullanım demektir." sözleriyle konuşmasını tamamladı.