Çocuklarda sağlıklı beslenme nasıl olmalı?

Biruni Üniversitesi Öğretim Üyesi Diyetisyen Dr. Sevde Kahraman, okula giden çocukların sağlıklı beslenmesi, çantalarında bulunması gereken besinler, evde kahvaltı yapmanın faydaları, düzensiz beslenmenin sonuçlarına dair İLKHA muhabirine önemli değerlendirmelerde bulundu.

"Enerjilerinin yarısını tam tahıllı, kompleks karbonhidratlardan almalılar"

Okulların başlamasıyla çocukların beslenmelerinin de önem kazandığını belirten Kahraman, "Doğru beslenme, okul çağındaki çocukların gerek bağışıklık sitemi gerekse başarısını doğrudan olumlu yönde etkiliyor. Kahvaltısını yaparak okula gidenlerle kahvaltı yapmadan okula giden çocuklar arasında gerek bağışıklık gerekse okul başarısı arasında fark olduğu biliniyor. Kahvaltıdan kasıt poğaça, hazır meyve suyu değil, yumurta, peynir ve tam tahıllı ekmektir. Böylece hem bağışıklık sistemleri güçleniyor hem derslerini daha iyi takip ediyor hem de huzursuzluk, sinirlilik yaşamadan ders takibi yapabiliyorlar. Okul çağındaki çocuklar, yetişkinlerden daha yüksek enerji gereksinimine ihtiyaç duyarlar. Çünkü yetişkinler büyümüyor ama çocuklar büyüme çağında ve büyümelerini desteklemek adına yüksek enerjiyi dengeli beslenme ile sağlamak durumundayız. Enerjilerinin yarısını tam tahıllı, kompleks karbonhidratlardan almalılar. Yani beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek, pirinç yerine bulgur pilavı, beyaz makarna yerine tam buğday makarna gibi kaynaklar, çocuk beslenmesi için çok uygun olacaktır. Yüzde 20'si protein olmalı. Çünkü proteinler, büyümede en çok görev yapan besin öğeleridir. O yüzden çocuklarımızın sabah yumurta yemesi, peynir tüketmesi, hakeza diğer öğünlerde et, tavuk ve balık tüketmeleri, haftada 1-2 gün kuru baklagil tüketmeleri, gerekli proteinleri sağlayacaktır. Geri kalan yüzde 30'luk kısmı ise sağlıklı yağlardan gelmeli. Zeytinyağı, ceviz, badem, avokado gibi besinlere günlük beslenmelerinde yer verebiliriz." dedi.

Paketli yiyeceklerdeki gizli tehlike

Okul çağındaki çocukların hazır, paketli ürünler, şekerli ve gazlı içecekleri tüketmemeleri, mümkün olduğunda kısıtlanması gerektiğini vurgulayan Kahraman, "Çocuklar paketli ürünler tükettiğinde, meyve suyu dâhil şekerli içecek tükettiklerinde, günümüzün problemi olan dikkat eksikliği yaşıyorlar. Odaklanma problemi, öğrenme güçlüğü yaşayabiliyorlar ve daha hiperaktif oluyorlar. Dolayısıyla bu tür yiyecekleri azaltmamız gerekiyor. Bu gurubu daha çok tüketen çocuklar ev yemeklerinden uzaklaşıyorlar. Tüketilen cipslerin içerisindeki 'Çin Tuzu' bağımlılık yapabiliyor. Cipslere bağımlı olan çocuklar, karınlarını bunlarla doyuruyor ve günlük beslenmelerindeki yararlı besinleri azaltabiliyorlar." diye konuştu.

Günlük 5-8 bardak arası su tüketilmeli

Günlük su tüketiminin de oldukça önem arz ettiğini hatırlatan Kahraman, "Beynimizin yaklaşık yüzde 75'i sudan ibarettir. Su tüketimi, öğrenmeyi ve odaklanmayı artırıyor. Çocuklar oyuna dalarken su içmeyi unutabiliyorlar. Onun için çocuklarımızın beslenmelerine matara eklenebilir. Çocuklar günlük 5-8 bardak arası su içmeli. Suyun yerine meyve suyu, çay, kahve geçmez. Suyu su olarak içmeliler." şeklinde konuştu.

Beslenmede protein olmalı, şekerli yiyecek ve içecekler yerine taze meyveler tercih edilmeli

Beslenme çantalarında uygun olmayan yiyeceklerin yanı sıra kimi zaman da az besin konulabildiğini söyleyen Kahraman, "Çocuk, günün büyük bir kısmını okulda geçiriyor. Evde kahvaltı yaptıktan sonra beslenmesini de dengeli bir şekilde hazırladığımızda çocuğumuz daha sağlıklı büyüyüp daha sağlıklı gelişim gösteriyorlar. Beslenmesine özellikle protein konulmalı. Protein, çocuklarımızın doygunluğunun artmasında, büyümesinin desteklenmesinde çok etkilidir. Yani peynirli, köfteli, tavuklu sandviç hazırlanıp beslenmesine konulabilir. Şekerli içecekler yerine su, ayran ve sade süt koyalım. Kakaolu, meyveli sütler de şeker içerir. Beslenmesini taze meyvelerle de destekleyebiliriz. Böylece çocuklarımızı hem kabızlıktan koruruz hem de güzel bir karbonhidrat sağlayıp güne daha enerjik devam etmelerini sağlayabiliriz." dedi.

En iyi rol model anne ve babalar

Ailelerin çocuklarına örnek olmak adına evde birlikte kurulan sofralarda yemek yemeleri gerektiğini aktaran Kahraman, "Sofra kültürünün kazanılması çocuk için çok kıymetlidir. Anne-baba ve kardeşlerin birlikte sofraya oturması önemlidir. Anne ve baba ne tüketiyorsa genelde çocuk da onu tüketir. Onun için sofralarda sebzelere, meyvelere, sağlıklı karbonhidratlara, tam tahıllı kaynaklara ve süt gurubuna mutlaka yer verilmelidir. Eve ne kadar az paketli ürün alınırsa çocuklar da o kadar az tüketir. O yüzden mümkün mertebe çekmeceleri sağlıklı atıştırmalıklarla, kuruyemişlerle, kuru meyvelerle doldurabiliriz." diye konuştu.

Yanlış tercih yapan çocuğa doğru tercihi anne-baba öğretmeli

Okul kantinlerinde denetimlerin yapıldığını ancak yetersiz olduğunu vurgulayan Kahraman, "Ne yazık ki kantinlerde hala paketli ürünler satışta ve çocuklar bunlara para ayırmayı daha çok istiyorlar. Veya kızartmalar çok fazla olabiliyor. O yüzden çocuklarımızın daha sağlıklı neler tüketebileceğini okulda konuşmak iyi olabilir. Belki bir patatesli sandviç yerine kaşarlı tost çok daha iyi olabilir. Ya da kakaolu sütler yerine sade sütlerin tüketilmesi çok daha iyi olur. Çocuklarımıza bunları anlatabiliriz. Harçlık kullanımlarını da 'bugün sana verdiğim harçlığı neye harcadın?' şeklinde bilgi alarak harcama tercihini öğrenebiliriz. Çocuk yanlış biliyor olabilir ama onu doğru davranışla düzeltmek anne ve babanın görevidir." şeklinde konuştu.

Yemekte seçici olan çocuklara karşı nasıl davranılmalı?

Çocukların yemek seçmelerine ilişkin ailelere tavsiyelerde bulunan Kahraman, son olarak şu ifadeleri kullandı:

"Çocuklar beslenmede seçici olabiliyorlar. Bunun temeli gebelik öncesi, gebelik sürecine de dayanabilir. Çocuğun istemediği yemeği tüketmesinde ısrarcı olmak yerine daha yapıcı davranmak gerekir. Daha çok iki seçenek sunmayı tavsiye ediyoruz. Örneğin; bugün taze fasulye mi pişireyim yoksa brokoli mi haşlayayım? Diye sorulabilir. Çocuk iki tercihten birini seçmeye çalışacak ve kendi seçtiği için daha çok yemek isteyecektir. Çocukları pazar alışverişlerine, yemek yapmaya da dâhil edebiliriz. Hangimiz açtığı hamuru beğenmiyor? Çocuklar da öyledir. Kestiği sebzeyi, pişirdiği yemeği daha çok tüketmek isteyecektir. Lütfen besinleri çocuklara ödül veya ceza olarak sunmayalım. Bu da çocuğun yemek ile olan ilişkisini bozar. Çocuk kendisini yemeği yemek zorunda hissetmemelidir. Bazen de anneler çok temkinli yaklaşıyor ve hemen sevdiği yemeği pişirme yoluna gidiyor. Biraz sabırlı olun. Çocuk acıktığında zaten yiyecektir. Çocuğa sabırla yaklaşarak hemen istediğini yapmamak, davranışlarını yönetmek için biraz zaman ayırmak mantıklı olacaktır."